MUĞLA, DENİZLİ, BOLU, AYDIN VE SAKARYA VİLAYETLERİ DAHİLİNDE VUKUA GELEN YER SARSINTISINDA ZARAR GÖRENLERE YAPILACAK YARDIM HAKKINDA KANUN (*) (Mülga)
Kabul Tarihi: 14 Haziran 1957
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 20 Haziran 1957 – Sayı: 9638
3.t. Düstur, c.38 – s.1430
MADDE 1 – Muğla, Denizli, Bolu, Aydın ve Sakaraya vilâyetleri dahilinde kendileri veya murisleri adlarına tapulu veya tapusuz mutasarrıf oldukları binaları, 1957 yılındaki yer sarsıntısında yıkılmış veya oturulamıyacak derecede hasara uğramış olanlarla bu binalarda kiracı bulunanlara boçlanmak suretiyle ve boçlanma bedelleri taksitle ödenmek şartiyle binalar ve mahallî mahiyetteki âmme tesisleri ile şehir ve kasabalarda yıkılan veya hasara uğrayan ilkokulları yaptırmak üzere yıllık ödeme miktarı ( 20 – 20 – 10) milyon lirayı geçmemek üzere (50) milyon liraya kadar gelecek yıllara sâri taahhütlere girmeye Nafıa Vekili ve faizleriyle birlikte bu miktarı geçmemeküzere bono çıkarmaya Maliye Vekili mezundur.
(*) 15.5.1959 tarih ve 7269 sayılı (Umumi) hayata müessir afetler dolayısiyle alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara dair Kanun) un geçici 2 nci maddesi gereğince, 7010 sayılı Kanuna göre yapılmakta olan işler bu Kanundaki hükümler dairesinde sonuçlandırılır. Şu kadar ki, bütçelerle verilmiş olan ödenek bi işlerin sonuçlandırılmasına yetmediği takdirde 7269 sayılı Kanunla tesis edilen fondan lüzumlu miktarını İmar ve İskân Bakanlığı ayırabilir.
Bu maksatla Nafıa Vekâleti bütçesine konulacak paralar 1050 ve 2490 sayılı kanun hükümleriyle mukayyet olmaksızın Maliye ve Nafıa Vekâletlerince müştereken hazırlanıp icra Vekilleri Heyetince kabul olunacak esaslar dairesinde sarfolunur.
Bu kanun gereğince köylerde yapılacak meskenlere ait tahmini bedellerin %50 si Ziraat Bankasınca karşılanır ve senesi içinde yapılacak işler nazara alınmak suretiyle Nafıa Vekâletinin talebi üzerine adı geçen banka tarafından mahsubu, inşa edilen binaların müstahiklerine temliki sırasında yapılmak üzere Nafıa Vekâletinin Kızılay Cemiyeti nezdinde bu maksatla açılan hesabına defaten yatırılır.
MADDE 2 – Binaları tapuda kayıtlı olmıyanlar ve kiracılar, şehir ve kasabalarda belediye encümenlerince, köylerde ise köy muhtar ve ihtiyar meclislerince tanzim ve idare heyetlerince tasdik edilmiş mazbatalarla bu kanundaki haklardan faydalanırlar.
MADDE 3 – Binaları iskâna mâni teşkil etmiyecek derecede az hasar görenlerle Nafıa Vekâletince toplu inşaat imkân görülmiyen mahallerde zarar gören bina sahiplerine birinci maddedeki tahsisattan bu kanun hükümleri dâhilinde ve bu vekâletçe tesbit edilecek esaslar dairesinde yardım yapılır.
MADDE 4 – Yıkılan veya ağır hasara uğrayan binalara ait arsalarla hasar görmemiş ve istimlâkine lüzum ve zaruret bulunan gayrimenkullerin bedelleri köylerde köy ihtiyar meclislerinden iki, vazifeli fen adamlarından bir kişiden olmak üzere üç kişilik, şehir ve kasabalarda belediye meclisi âzasından, mülk sahiplerinden ve vazifen fen adamlarından seçilecek keza üç kişilik komisyonlar marifetiyle takdir edilir.
Mahallin en büyük mülkiye âmiri tarafından teşkil edilecek bu komisyonlar aralarından seçecekleri reisin başkanlığındaa çalışır ve ekseriyetle kara verirler.
İstimlâki yapılacak gayrimenkullerin arsalarının tahmini yüz ölçümleri, metre karasine ve üzerinde bina varsa tümüne takdir edilen kıymeti, mal sahibinin adı ve soyadını, sokak ve mevkiini ihtiva eden ve yukarıki komisyonlar tarafından hazırlanan cetveller on gün müddetle mahalli imkân ve şartlara göre ilân olunur.
Takdir ettirilen kıymetlere ilgililer ilân müddetinin hitamından itibaren beş gün içinde asliye hukuk mahkemesinde dâva açabilirler. Dâva dilekçesinin mahkemece kaydedildiği günden itibaren sekiz gün içinde taraflar diğer dâvalara tercihan mahkemeye çağrılırlar. Bu dâvalar basit muhakeme usulüne tabidir. Kıymete ait dâvanın açılması veya temyiz talebi, bu kanuna göre yapılacak muameleleri ve inşaat ameliyesini hiç bir suretle durdurmaz. Bu dâvalar dolayısiyle mahkemelerce ihtiyati tedbir kararı verilmez.
MADDE 5 – Dördüncü maddede yazılı itiraz müddetinin sonunda itiraz edilmiyen gayrimenkullerin kıymetlerini gösteren belgeler sahipleri adına tanzim olunarak belediye ve köy ihtiyar meclislerince müracaatlarında kendilerine veya kanuni mümessillerine verilir. Hisseli veya intikali yapılmamış gayrimenkullerin kıymet belgeleri hissedarları veya kanuni mirascıları namına tanzim olunur. Kıymet belgelerinin birer örnekleri mahallî tapu dairesine tevdi olunur.
Bu kıymet belgelerinin kayıtları vali veya kaymakam tarafından tasdikli defterlerde tutulur.
Tapuda kaydı bulunmıyan veya mülkiyeti ihtilâflı veyahut veraset ilâmı ibraz edilmemiş olan gayrimenkullere ait kıymet belgelerine malsahibinin veya mutasarrıfının adı yazılmıyarak sadece ada ve parsel sayısı, yüz ölçümü ve evsafı ile takdir edilen bedeli kaydedilir ve bunlar bir sene müddetle belediye veya köy kasasında muhafaza edilerek sahipleri belli oldukça isimleri yazılıp kendilerine verilir. Bir sene içinde alınmıyan belgeler tapu sicil muhafızlığına tevdi edilir. Bu nevi belgelere ait bedeller Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına yatırılır.
İlân tarihinden itibaren on yıl içinde sahibi çıkmayan kıymet belgeleri hükümsüz addedilir ve bankadaki mukabilleri Hazineye irat kaydolunur.
MADDE 6 – Beşinci madde gereğince tanzim olunan belgeler ait gayrimenkullerin tapu kayıtları tapu dairelerince, kendilerine tevdi olunan belge örneklerine müsteniden Hazine namına tashih ve tescil edilir.
MADDE 7 – Bu kanuna göre üzerine bina yapılacak arsa ve araziden hazineye, özel idarelere, belediyelere, köylere ve katma bütçeli daireler (Vakıflar hariç) ait olanlar âmme hizmetlerine tahsis edilmiş bulunmamak şartiyle Nafıa Vekâletinin talebi üzerine bedelsiz olarak bu işe terkolunur. eşhasa ait gayrimenkuller de istimlâk Kanunu hükümleri gereğince istimlâk olunur.
Bu yerlerde imar ve parselâsyon plânları ile aplikasyon işleri Nafıa Vekâletince yaptırılır. İmar plânına göre Hükümet konağı, hastane, okul, cami gibi umuma mahsus binalar için tefrik edilecek eşhas mülkiyetinde olan arsa bedelleri bu kanunla temin edilen tahsisattan karşılanır. Bu gibi yerlere ait istimlâk bedelleri yer sarsıntısından zarar görenler için yaptırılan bina bedellerinin maliyetinin hesabında nazarı itabara alınmaz. Üzerine cami, okul yaptırılacak olan Hazine arsaları vilâyet veya köy hükmi şahsiyetine bedelsiz olarak terkolunur.
MADDE 8 – Bu kanuna göre inşa edilecek binalar için yapılacak sarfiyat ile arsa bedelleri mecmuu o binaların maliyet bedellerini teşkil eder.
Bu maliyet bedellerinden sahip oldukları kıymet belgelerinde yazılı miktarlar çıktıktan sonra kalan bedeller borçlandırılmaya esas alınır. Kıymet belgesindeki bedellerin fazla olması halinde aradaki fark Nafıa Vekâletince belge sahiplerine defaten ödenir.
MADDE 9 – Bu kanuna göre yapılacak binalardan şehir ve kasabalardakiler Türkiye Emlâk Kredi ve köylerdekiler Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası lehine borçlanma bedelleri üzerinden birinci derece ve sırada ipotek tesis edilmek suretiyle bu kanundan faydalanacak kimselere temlik edilirler. Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası lehine ipotek tesis olunacak binaların bankaca 3202 sayılı kanun hükümlerine göre tahsil olunacak borçlanma bedellerinden banka alacağı kapandıktan sonra Hazinenin alacağını teşkil eden kısımlar Hazine hesabına yatırılır.
Türkiye Emlâk Kredi Bankası lehine ipotek tesis olunacak binaların bankaca 4947 sayılı kanun hükümlerine göre tahsil edilecek borçlandırma bedelleri keza Hazine hesabına yatırılır.
MADDE 10 – Bu kanun hükümlerinden faydalanmak için kendilerine bina yaptırılacak olanların kanunun neşri tarihinden itibaren en geç altı ay içinde mahallin en büyük mülkiye âmirine beyanda bulunmaları ve taahhütname vermeleri mecburidir. İhale veya emanet suretiyle inşaata başladıktan sonra taahhüdünden dönenlere ait binalar satılarak muacceliyet kesbettirilen borçlanma bedeli kapatılır. Satış bedeli borçlanma bedelinden az olursa farkı taahhütname sahibinden 3202 veya 4947 sayılı kanunlar hükümlerine göre alınır.
Şayi hisseli bir bina hissedarları yine şayi hisseli olarak bir tek bina yaptırılması için bu kanun hükümlerinden faydalanırlar. Yıkılan veya ağır hasara uğrayan meskende birden fazla aile ikamet ettiği takdirde her aile ayrı ayrı bu kanun hükümlerinden faydalanır.
MADDE 11 – Bu kanuna göre yaptırılan binaların borçlanma bedelleri faizsiz olarak (20) yılda ve senelik eşit taksitlerle tahsil olunur. İlk taksit temlik tarihinden bir yıl sonra başlar ve köylerde vâde, mahsul zamanına göre tâyin edilir. Her hangi bir taksitin zamanında ödenmemesi halinde ödenmiyen günler için senelik % 5 hesabiyle faiz alınır. Birbirini takibeden üç yıl taksitlerinin ödenmemesi halinde borç faizleriyle birlikte muacceliyet kesbeder.
Ancak, köylerde (Kuraklık ve âfet gibi) mücbir veya fevkalâde bir sebep yüzünden taksitlerin vâdesinde ödenmemesi halinde Ziraat Bankası mevzuatına göre tecil muamelesi yapılır.
MADDE 12 – Yapılacak binaların yapı şartları, yerleri, adedleri, inşa tarzları, tipleri, muhtelif aksamının ebadı ve diğer hususlar lüzum ve ihtiyaca göre Nafıa Vekâletince ve mevkilerin değiştirilmesi gerektiği takdirde yeni iskân sahalarının mahalli ile yapılacak binaların civariyet ve mahalliyet gözetilmek suretiyle tevzi şekli ve esasları İcra Vekilleri Heyeti karariyle tesbit olunur.
MADDE 13 – Yıkılan ve ağır hasara uğrayan binalarda birlikte oturan aile efradına ve vârislerin taaddüdü halinde bunlara birden fazla bina yaptırılamıyacağı gibi kendisine veya eşine ait o yerde müstakil başka bir binası olanlara da bina verilemez.
MADDE 14 – Bu kanuna göre yapılacak binalara lüzumlu her cins tomruk ve kereste, Nafıa Vekâletinin talebi üzerine Ziraat Vekâletince en yakın Devlet Orman İşletmeleri istif yerleri veya fabrikalarından şehir, kasaba ve köy tefrik edilmeksizin yalnız kesme, taşıma, imal masrafları karşılığında verilir.
MADDE 15 – Bu kanun gereğince yapılan binaların 1837 sayılı kanunun muaddel 4 üncü ve 6188 sayılı kanunun 13 üncü maddelerindeki muafiyetten istifade edebilmeleri için mezkûr maddeler mucibince beyanname vermeleri şarttır. Bu beyannameler binaların hak sahiplerine teslimi tarihinden itibaren üç ay içinde verilir.
MADDE 16 – Maliye Vekâletiyle Türkiye Emlâk Kredi Bankası ve Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası arasında kararlaştırılacak esaslara göre tesbit edilecek tahsil giderleri ve banka faizleri Maliye Vekâleti bütçesinden ödenir.
MADDE 17 – Bu kanunun hükümlerine gör yapılacak bilcümle işlerle toplu olarak yeniden inşa edilecek mahaller için gerekli istimlâkleri ve lüzumu kadar memur evlerini ve yol, su, kanalizasyon ve elektrik tesislerini yaptırmak için lüzumlu her türlü masrafları bu kanunda yazılı tahsisattan sarfa Nafıa Vekili yetkilidir.
Hükümet konağı, hastane, okul ve emsali âmme hizmetlerine ait binalar ilgili vekâletlerce alınacak tahsisatlara göre tercihan yaptırılır.
MADDE 18 – Bu kanuna göre bina yaptırılacak yerlerle Nafıa Vekâletince lüzum gösterilecek mahallerin kadastrosu ilânların yapılmasına, kadastro komisyonu kurulmasına hacet kalmaksızın kadastro postalarına belediyece iki bilirkişi verilmek ve tasarruf tetkikleri mahallî kadastro müdürü tarafından ifa olunmak suretiyle 2613 sayılı kanuna tevfikan ve tercihan Tapu ve Kadastro Umum müdürlüğünce yaptırılır.
Bu işte çalışacak olanların harcırahları ve kadastro işine ait bilcümle masraflar bu kanunla temin edilen tahsisattan ödenir.
MADDE 19 – Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yer sansıtısından zarar görenlere yardım maksadiyle merkezde ve vilayetlerde kurulan yardım komitelerine yapılacak olan nakdî bağış ve yardımlar yıllık beyanname ile belirtilecek gelirlerden ve kurum kazançlarından indirilir.
Birinci fıkrada yazılı komitelere hakikî ve hükmî şahıslar tarafından vâkı olacak bilûmum bağışlar ile mezkûr komitelerin yapacağı yardımlar veraset ve intikal vergisiyle resim ve harçlardan, hasılâtı tamamen yer sarsıntısından zarar görenlere tahsis edilmek üzere tertip olunan temsil, konser, balo ve spor eğlenceleri hasılâtı her türlü vergi, resim ve harçlardan muaf tutulur.
Yardım komiteleri emrinde toplanan bağış paralarından bina inşaasına tahsisi mümkün olan paralar Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezinde açılacak hususi bir hesapda toplanır ve bu paralar yer sarsıntısından zarar görenler için yapılacak binaların inşaatında sarfolunmak üzere Kızılayca Nafıa Vekâleti emrine tahsis olunur. Bağışlardan elde edilip binaların inşaatında kullanılan paralar maliyet hesabından düşülür.
MADDE 20 – Bu kanunun tatbikı dolayısiyle yapılacak bilûmum gayrimenkul alım, satım, ipotek ve tapu ve kadastro muameleleri her türlü harç ve resimden muaftır.
MADDE 21 – Bu kanunun şümulüne giren gayrimenkullerin vergi borçları tapuca tescil muamelesinin yapılmasına mâni teşkil etmez.
MADDE 22 – Bu kanun neşri tarihinde mer’iyete girer.
MADDE 23 – Bu kanunun hükümlerini icraya icra Vekilleri Heyeti memurdur.